Dit artikel hoort in de categorie “Je gaat het pas zien als je het door hebt” Het is een van de befaamde uitspraken van Johan Cruijff. Het betekent dat je soms pas dingen ziet zoals ze werkelijk zijn als je begrijpt wat er speelt omdat je het zelf hebt ervaren of hebt doorleeft.
We bewegen ons naar een verdeelde samenleving
De COVID-19 malaise laat zien dat we ons bewegen naar een samenleving die in twee kampen wordt verdeeld. Aan de ene kant het kamp gevuld met mensen wiens denken en doen aangedreven wordt door Angst (COVID-19 is een dodelijk virus) en het andere kamp van mensen wiens denken en doen is gebaseerd op Vertrouwen (COVID-19 is een stekelig virus). De vraag is of dit een positieve ontwikkeling is? Een gezonde samenleving is immers gebaseerd op sociale cohesie. Dat is het cement dat ons als individuen bij elkaar houdt.
Kamp ‘Angst’
Het kamp ‘Angst’ staat onder leiding van politici, ambtenaren, openbaar bestuurders, wetenschappers en media. Zij zijn de partijen die ervoor hebben gekozen om het peloton van de samenleving te laten stoppen voor het beschermen van een aantal risicogroepen, door de bewegingsruimte van mensen in verregaande mate te beperken. Een samenleving en de economie die daar onlosmakelijk deel van uitmaakt, kan je immers alleen maar laten stoppen door een spaak in het wiel te steken. Hoe doe je dat? Door de bewegingsvrijheid van mensen te beperken, door de openbare ruimte af te grendelen, ze thuis op te sluiten, ze thuis te laten leren of werken en ze thuis te laten verteren en te vermaken.
Hoe voed je angst? In dit geval door voortdurend te benadrukken dat het virus dodelijk is, dat ieder persoon die je tegenkomt een potentiële besmettingshaard vormt. Door symbolen in te voeren in de vorm van 1.5 meter borden, stickers, linten, vaccins en andere attributen. Door mensen mondkapjes te laten dragen en door vooral elke andere mening of voortschrijdend inzicht af te wijzen of te demoniseren, te cancelen en obsessief vast te houden aan aannames, aanbevelingen en overtuigingen uit het verleden.
De angstige mens ziet dit, ervaart dit, gelooft ook dat het allemaal waar is, dat iedere maatregel nuttig en noodzakelijk is, met de beste bedoelingen worden afgekondigd en geeft zo de autoriteit en soevereiniteit over zijn leven onvoorwaardelijk in handen van een ander. Voor de Angstige mens is het Coronavirus echt. Het is alsof ze midden in de Afrikaanse wildernis oog in oog staan met een hongerige leeuw.
Kamp ‘Vertrouwen’
Voor de mensen in het kamp ‘Vertrouwen’ is het virus daarentegen eerder een denkbeeldig gevaar. De dodelijke angst daarvoor wordt gezien als een hersenspinsel, een illusie of waandenkbeeld. In het kamp Vertrouwen wordt het bestaan van het virus niet ontkend, maar activeert het juist de onderzoeker, de kritische denker in de mens.
Zo worden vraagtekens gezet bij de impact. Wat doet het virus nu precies? Hoe dodelijk is het? Wat zijn de effecten daarvan op lichaam en geest? Welke medische behandelingen zijn er? Hoe kunnen we het voorkomen? Groepsimmuniteit? Wie heeft er het meeste last van? Wat kunnen we doen om deze risicogroepen te beschermen? Is het werkelijk wenselijk en proportioneel om de gehele samenleving tot stilstand te brengen en bepaalde risicogroepen te beschermen of is er een andere weg mogelijk? Waarom juist deze maatregelen, waarom nu, waarom niet later, waarom zijn ze logisch en proportioneel? Waarop zijn ze gebaseerd. Wie heeft, waarom, belang bij dit alles? Wat speelt er nog meer?
Volgen versus Leiden
In het kamp ‘Angst’ wordt gevolgd. Een kritische noot wordt niet gekraakt. Dat is op zichzelf heel overzichtelijk. Kamp ‘Angst’ heeft geen enkele moeite met het door de aanvoerders gekozen frame noch met de huidige en toekomstige vrijheidsbeperkende maatregelen. Immers, veiligheid gaat bij kamp ‘Angst’ voor vrijheid.
In het kamp ‘Vertrouwen’ ligt dat anders. Daar worden voortdurend vraagtekens gezet en acties ondernomen om de door angst gedreven realiteit om te buigen. Daarvoor heeft kamp ‘Vertrouwen’ wel de medewerking en het begrip van kamp ‘Angst’ nodig want juist kamp ‘Angst’ zit aan de knoppen van de samenleving. Zij bepalen de toon van de muziek. Zij bepalen wat, wanneer, waar en hoe zaken gebeuren. Voor kamp ‘Vertrouwen’ is het vechten tegen de bierkaai. Om in voetbaltermen te spreken, Kamp ‘Angst’ heeft alle posities dubbel bezet. Er is geen doorkomen aan.
Ik ben benieuwd welk tactisch inzicht Johan Cruijff kamp ‘Vertrouwen’ had kunnen geven om de moed erin te houden?
Lees hier ook meer over The Great Barrington Declaration. Een verklaring van professionals in de gezondheidszorg over de nadelige sociale en psychologische effecten van de lockdown maatregelen.